6 બંધ અને 25 મુદ્રાનું સચિત્ર વિશદ વિવરણ

વ્યાપક રીતે જોઈએ તો મુદ્રાઓની સંખ્યા અપરંપાર છે. આ બધી મુદ્રાઓને બે વિશાળ ભાગમાં વહેંચી શકાય તેમ છે.- યોગસાધનામાં પ્રયુક્ત મુદ્રાઓ અને તંત્રમાર્ગમાં પ્રયુક્ત મુદ્રાઓ અર્થાત તાંત્રિક મુદ્રાઓ અહીં આ ગ્રંથ યોગગ્રંથ છે, તદ્દાનુંસર અહી ફક્ત યૌગિક મુદ્રોનો જ વિચાર કરેલ છે.આ ગ્રંથમાં કુલ 30 યૌગિક મુદ્રાઓનું વિવરણ આપ્યું છે તેમજ કુલ 6 યૌગિક બંધનો સમાવેશ છે.

'મહાભારત'માં અધ્યાત્મ્વીધાનું પ્રદાન કરણ છે : 'શ્રીમદ ભગવદગીતા'. આમ ચાત 'મહાભારત' ની અધ્યાત્મ્વીધાની ઇતિશ્રી 'ભગવદગીતા'માં જ છે, તેવું નથી. 'ગીતા' ઉપરાંત 'મહાભારત'માં અધ્યાત્મ્વીધાના અનેક પ્રકરણો છે. આ સર્વ પ્રકરણો ઉપરાંત 'મહાભારત'માં સર્વત્ર -યુદ્ધમાં પણ ડગલે ને પગલે, પાનેપાને, અધ્યાયે -અધ્યાયે કોઈ ને કોઈ રૂપે અધ્યાત્મ્વીધાનું કથન છે. ઓછામાં ઓછું અમને તો એમ જ જણાય છે.

દુધમાં સાકાર ભળી જાય તો દુધમાં સાકર સર્વત્ર છે, તેમ 'મહાભારત'માં અધ્યાત્મ સર્વત્ર છે. 'મહાભારત' માં અધ્યાત્મ્વીધા સર્વત્ર છે. તેમ કોઈને ન દેખાય તેમ બની શકે, પણ તે છે તો ખરી જ !

લેખક : ભાણદેવ

તિબેટનો ધર્મ વજ્રયાન અને તેના રહસ્યવાદ પર રચાયેલી વિશિષ્ટ આધ્યાત્મિક નવલકથા.
આ ગ્રંથ પ્રવાસકથા નથી, નવલકથા છે અને સુજ્ઞજનો આ ગ્રંથને નવલકથા પણ ન ગણે તો ? તો તમે જે ગણો તે કથા છે.
આ કથાનું બહિરંગ સ્વરૂપ - પ્રસંગો, પત્રો, સંવાદો આદિ સત્યઘટના નથી, પરંતુ આ પ્રસંગો,પત્રો, અને સંવાદો દ્વારા તેબેટના ધર્મ-વજ્ર્યાનની જે રહ્સ્યાવિધા વ્યક્ત થાય છે તેની સર્વ વિગતો સત્ય છે. આ નવલકથા દ્વારા જે આંતરતત્વ વ્યક્ત થાય છે તે હકીકત છે અને તે હકીકતની સચ્ચાઈ જાળવી રાખવા માટે મહેનતની કોઈ કસર મેં રાખી નથી.